Historia Koszalińskiej Biblioteki Publicznej w Koszalinie sięga aż do najwcześniejszych lat powojennych, gdy na Ziemiach Odzyskanych kształtowało się od podstaw życie społeczne, gospodarcze i kulturalne. Pierwsze biblioteki powstawały już w roku 1945 na bazie ocalałych z pożogi wojennej księgozbiorów - były to jednak książki w przeważającej mierze niemieckie. Posiłkowano się wtedy nawet nielicznymi księgozbiorami prywatnymi, które w odpowiedzi na apele przekazywali świeżo przybyli na te ziemie osadnicy. Lata 1946-1948 to okres, w którym kształtowały się biblioteki powiatowe i miejskie. Dekret o bibliotekach i opiece nad zbiorami bibliotecznymi z dnia 16. kwietnia 1946 r. po raz pierwszy w historii Polski dał podstawy prawne dla bibliotekarstwa powszechnego. 1. października 1946 r. powstała Powiatowa Biblioteka Publiczna w Koszalinie, będąca zalążkiem i bazą do powołania w latach późniejszych Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej. Od początku swego istnienia borykała się z trudnościami lokalowymi i kadrowymi (częsta zmiana kierownika). Zaczątkiem Miejskiej Biblioteki Publicznej była natomiast otwarta 15. czerwca 1947 r. biblioteka przy Muzeum Miejskim . W roku 1950 w październiku powstała WBP z siedzibą tymczasową w Białogardzie. Wybór Białogardu na siedzibę WBP nie był przypadkowy - Koszalin nie posiadał obiektu, w którym taką placówkę można by usytuować, natomiast w Białogardzie bazą dla niej stała się Powiatowa Biblioteka Publiczna. Od 1952 r. organizacyjny kształt pierwotnej WBP uściśliła Uchwała nr 53/332 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Koszalinie z dnia 9. grudnia 1952 r. dotycząca przeniesienia siedziby WBP do Koszalina. Wtedy też (rok 1952) powołano stanowisko bibliografa. Kolejną zmianę strukturalną określała Uchwała 2/12 a/55 Prezydium WRN z dnia 13. stycznia 1955 r. w sprawie połączenia Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej z Miejską Biblioteką Publiczną. Siedzibą tej placówki stał się budynek przy Placu Wolności 4, gdzie ostatecznie uruchomiono bibliotekę w lipcu 1955 r. Wówczas zbiory liczyły 21800 woluminów, a liczba czytelników sięgała 1823 osób. Na Wojewódzką i Miejską Bibliotekę Publiczną w Koszalinie składała się jedna wypożyczalnia główna i dwie miejskie filie biblioteczne - na ulicy Świerczewskiego 4 oraz na Osiedlu Karola Marksa. W latach 1955-1966 kształtowała się miejska sieć bibliotek, składająca się ostatecznie z 10 filii usytuowanych na pięciu z siedmiu osiedli w mieście. Istniały trzy czytelnie dla dzieci, czytelnia dla młodzieży oraz czytelnia zbiorów sztuki i naukowa w bibliotece centralnej. W roku 1963 siedzibę WiMBP w Koszalinie przeniesiono na ulicę Świerczewskiego 1, zachowując jednak również budynek przy Placu Wolności, głównie na potrzeby wypożyczalni księgozbioru naukowego i czytelni dla potrzeb studiujących zaocznie. W latach 1955-1969 liczba czytelników wzrosła siedmiokrotnie, przy niemal podwojeniu liczby mieszkańców. W roku 1966 biblioteka centralna - wciąż jeszcze na ulicy Świerczewskiego 1 - składała się z następujących działów: administracji, instrukcyjno - metodycznego, gromadzenia i opracowania zbiorów, ponadto działała czytelnia główna z wypożyczalnią międzybiblioteczną i służbą informacyjną. W końcu lat 60-tych WiMBP w Koszalinie dysponowała 142250 woluminami, posiadała 1600 Pomorzanów i oferowała tytuły 323 czasopism. W roku 1970 Wojewódzka I Miejska Biblioteka Publiczna w Koszalinie liczyła już 32 pełnozatrudnionych pracowników działalności podstawowej, 10 zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy a także 14 pracowników administracji i obsługi. Lata 60-te to prace projektowe i organizacyjne związane z przygotowaniem do budowy nowego gmachu na potrzeby biblioteki. Budowa rozpoczęta została w II połowie lat 60-tych i zaowocowała oddaniem w roku 1972 do zagospodarowania przez bibliotekarzy nowego obiektu przy ulicy Kościuszki 24 . Uchwałą Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej nr 99/909/72 z dnia 14. czerwca 1972 r. Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Koszalinie otrzymała imię Joachima Lelewela. Oficjalne otwarcie nowej siedziby WiMBP nastąpiło 12. września 1973 r., przy czym Oddział dla Dzieci uruchomiono już w czerwcu. 8. sierpnia 1975 r. nadano statut WiMBP. Kolejną zmianą organizacyjną był podział "dużego" województwa koszalińskiego na województwo koszalińskie i słupskie. Tym samym z 219 bibliotek i filii działających w dawnych granicach województwa, pozostało w nowym układzie administracyjnym 105 placówek. Zmienił się więc zakres działań WiMBP - wraz z reformą administracyjną winna ona nadzorem objąć biblioteki w granicach nowego województwa. Liczyło ono około 429000 mieszkańców, z czego 21,3 % było zarejestrowanymi czytelnikami. Biblioteki w nowych granicach administracyjnych dysponowały 1029000 książek, zarejestrowano 91500 czytelników, którzy wypożyczyli 1584000 tomów. Początek lat 90-tych przynosi kolejną zmianę w organizacji WiMBP. Ustawa o samorządzie terytorialnym z 1990 r. spowodowała, że biblioteki miejskie, miejsko - gminne i gminne znalazły się w gestii samorządów. Straciło wówczas moc Zarządzenie Wojewody Koszalińskiego z 1975 r. o scedowaniu na dawne biblioteki powiatowe obowiązku szkoleń, instruktażu i doboru księgozbioru dla bibliotek na swoim terenie. Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Koszalinie chcąc zachować bezpośredni nadzór merytoryczny nad terenem, zatrudniła wtedy zamiejscowych instruktorów w rejonach Drawsko, Szczecinek i Świdwin. Od 1992 r. jedynie WBP pełniła nadzór merytoryczny nad całością sieci. Na mocy Zarządzenia Wojewody Koszalińskiego z dnia 16. grudnia 1991 r. dokonano podziału biblioteki na Wojewódzką Bibliotekę Publiczną - podległą Wojewodzie Koszalińskiemu i Miejską Bibliotekę Publiczną, która wraz z filiami oraz umiejscowionym w gmachu głównym Oddziałem dla Dzieci przekazana została Zarządowi Miasta Koszalina i znalazła się w strukturach Miejskiego Ośrodka Kultury. W 1992 r. w strukturę WBP włączono Dział Kultury Regionalnej jako pozostałość po zlikwidowanym Wojewódzkim Domu Kultury w Koszalinie. Tym samym WBP stała się ośrodkiem organizacyjnym i realizacyjnym większości poczynań z zakresu kultury amatorskiej w naszym województwie, podjęto na szerszą skalę działalność wydawniczą, uruchomiono Galerię REGION, zainicjowano działalność Uniwersytetu Trzeciego Wieku, otwarto wypożyczalnię kaset wideo. WBP przejęła również część księgozbioru metodyczno - repertuarowego WDK. W okresie 1992-1994 działało przy WBP kino "Kameralne". W październiku 1998 r. powstał Dział Komputeryzacji Procesów Bibliotecznych. Było to organizacyjne usankcjonowanie istniejącego stanu faktycznego, wyrażającego się tym, iż w ostatnich latach WBP została skomputeryzowana, zarówno jeżeli chodzi o obsługę czytelników jak też informację o zbiorach. Ponadto rozpoczęto automatyzację procesów bibliotecznych. Koszalińska Biblioteka Publiczna w Koszalinie od 1998 r. jest podłączona do Internetu i posiada w internecie własną stronę. W WBP działa sieć lokalna oparta na systemie Novell IntranetWare 4.11 . Stan zbiorów wyniósł 250000 jednostek - w tym 191500 woluminów, 43000 zbiorów specjalnych, 14800 roczników czasopism. Koszalińska Biblioteka Publiczna jako jedyna jest dostosowana do obsługi osób niepełnosprawnych, posiada w ramach Oddziału Zbiorów Audiowizualnych wypożyczalnię kaset video oraz "książki mówionej". Rok 1998 upłynął pod znakiem obchodów Roku Mickiewiczowskiego - WBP była organizatorem Konkursu "Bliżej Mickiewicza" dla dzieci starszych i młodzieży szkół średnich, wystawy poświęconej Mickiewiczowi oraz serii wykładów o poecie. Organizowaliśmy konkursy literackie - coroczny "Literacki start" oraz Ogólnopolski Konkurs Poetycki dla Pracowników Bibliotek, połączony z obchodami Dnia Bibliotekarza. WBP była organizatorem wojewódzkich przeglądów amatorskiego ruchu artystycznego, adresowanych do wszystkich grup wiekowych - od dzieci młodszych po seniorów. Rocznie realizowano przeszło 50 imprez na miejscu i w terenie oraz 15 wystaw - książek, wydawnictw okazjonalnych oraz upowszechniających miejscowe środowiska plastyczne. W ramach współpracy ze Związkiem Literatów Polskich prowadziliśmy działalność wydawniczą utworów koszalińskich pisarzy - członków ZLP, a także wydawnictw własnych. Wydawaliśmy popularnonaukowy "Rocznik Koszaliński" promujący dorobek miejscowych naukowców i tematykę koszalińską. Organizowaliśmy promocje książek i spotkania z pisarzami w ramach "Października Literackiego". WBP współpracowała z Książnicą Pomorską w Szczecinie w zakresie opracowania Bibliografii Pomorza Zachodniego - współpraca ta datuje się od 1960 r. Na mocy umowy podpisanej w roku 1989, zlecono WBP samodzielne opracowanie tej bibliografii za lata 1976-1979 . Ponadto przygotowano około 70 bibliografii dotyczących różnych dziedzin - przybrały one zarówno formę druku, jak też materiałów powielanych lub w postaci kartotek. Od 1. lipca 1999 r. w związku ze zmianami administracyjnymi kraju w miejsce Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej powstała Koszalińska Biblioteka Publiczna, w skład której ponownie weszły filie miejskie. Dzień dzisiejszy - to przede wszystkim stała praca nad kompletowaniem zbiorów w celu zaspokojenia potrzeb naszych czytelników, wśród których przeważa młodzież ucząca się; utrzymywanie jak najlepszych kontaktów z bibliotekami samorządowymi i rozwijanie nowych inicjatyw w tym zakresie, organizowanie wystaw, konkursów literackich i oświatowych, działalność wydawnicza i promocyjna.
